નિયમવશ માનવી
(ખંડ હરિગીત)

યંત્ર આ બ્રહ્માંડનો ગૂઢ નિયમે ચાલતો
એક લક્ષ્યસ્થળ ભણી જાતો, વિકાસે મ્હાલતો;

અણગણ્યાં બ્રહ્માંડનાં ગણ રહ્યાં આ તરવરી,
એહ લક્ષ્યસ્થળ ભણી ચાલ્યા જતા પદ સ્થિર ધરી;

માનવી જીવન તણો ભવ્ય જે ઈતિહાસ તે,
અધિક એથી ભવ્ય વળી ભાવિ તણો જ વિકાસ તે.

નિયમવશ ઉત્ક્રાતિમાં મેળ એનો છાજતો,
ઘટિત ઘટના યોગ એ સંગીત સ્વર સમ રાજતો;

જીવને સુખ દુઃખના રંગ વિધવિધ ગૂંથિયા,
નિયમ ગૂઢ વડે બધાં સંધાઈ એ સર્વે રહ્યાં;

સર્વ સ્થળે વ્યાપિયું નિયમનું સંગીત એ,
મૂળ સ્વર એ ગીતનો ઈચ્છા નિયંતાની ખરે;

એહ સ્વર જ પ્રધાન છે, અન્ય તે સંગે ગૂંથ્યા,
તીવ્ર કોમળ રૂપ સહુ બનતા વિકારો અવનવા;

ગૂઢ છે કંઈ યોજના ભવ્ય એ સંગીતની,
એક યોજક દિવ્ય તે સંગીત નાયક રહે બની;

મંદ માનવ કીટ હું દિવ્ય એ સંગીતમાં
દોષ ક્યમ કાઢી શકું? ક્યમ ભંગ કરું સ્વર રીતમાં?
-નરસિંહરાવ દિવેટીયા