એ દેશની ખાજો દયા

દોસ્તો, સફરના સાથીઓ, એ દેશની ખાજો દયા
જ્યાં ધર્મનો છાંટો નહીં, ફિરકા છતાં ફાલી રહ્યા.

સૂત સફરાં અંગ પે – પોતે ન પણ કાંતે વણે,
જ્યાફતો  માણે – ન ભૂમિપાક પોતાનો લણે,

લોક જે દારૂ વિદેશી રોજ ઢીંચે ખંતથી,
વતન કેરું મધ પરંતુ જેમણે ચાખ્યું નથી;

રંગ છે બહાદુર! બિરદાવી ફુલેકે ફેરવે,
જે  પ્રજા નાચી રહે ગુંડા, ટણકને ટેરવે.

ને  દમામે   જીતનારાને   ગણે   દાનેશરી,
હાય, એવા દેશના જાણો ગયા છે  દી ફરી.

ભાવનામાં  વાસના  કેરાં  વછોડે આંગળાં,
જિંદગીમાં એ પિશાચીનાં પછી ચાટે તળાં.

મરશિયા વિણ મોકળું ક્યાંયે ગળું ન મૂકતાં,
એકલી  ડંફાસ  ખંડેરો  મહીં  જઈ  ફૂંકતાં;

માંચડે ફાંસી તણે ચડતાં,  કપાતાં ખંજરે,
એ વિના જે હરફ હોઠે કાઢતા યે થરથરે!

જાણજો  એ  લોકને કાજે  રહ્યાં  છે  છાજિયાં–
દોસ્તો, સફરના સાથીઓ, એ દેશની ખાજો દયા.

લોકનેતા લોંકડી શા જ્યાં કપટના કાંધિયા,
ભૂર ભાષાના મદારી  હોય  પંડિત વેદિયા,

નામ  ફૂટીને  કળાનું   થીગડાં  મારી   ફરે,
જ્યાં જુવાનો નકલ નખરાંય ફિસિયારી કરે!

નવા રાજાને કહે  વાજાં વગાડીને  જિયો!
જાય તો પાછળ ઉડાડી ધૂળ બોલે હૂડિયો,

ને   છતાં   એ  કોઈ   બીજાને  ફરી   સત્કારવા,
એ જ નેજા! એ જ વાજાં! એ જ ખમ્મા, વાહ વા!

જાણજો  એવી  પ્રજાના   ખીલડા  ખૂટલ   થયા,
દોસ્તો, સફરના સાથીઓ, એ દેશની ખાજો દયા.

મૂક, જર્જર જ્યાં મહર્ષિઓ અવસ્થા કારણે,
જેમના શૂરા જનો  પોઢ્યા  હજી  છે પારણે,

ભાગલા પાડી  ઉડાડે  નોખનોખી જે ધજા,
ને બધા એ ભાગ પોતાને ગણે આખી પ્રજા!

જાણજો   એવી  પ્રજાનાં  પુણ્ય  પરવારી  ગયાં,
દોસ્તો, સફરના સાથીઓ, એ દેશની ખાજો દયા.
ભાવાનુવાદઃ મકરંદ દવે (૧૯૨૨-૨૦૦૫)  

(Original poem written by Gibran in 1911-12
but published in 1933 after his death)

Pity The Nation
  Pity the nation that is full of beliefs and empty of religion.
 
  Pity the nationt that wears a cloth it does not weave,
  eats a bread it does not harvest, 
  and drinks a wine that flows not from its own wine-press.

  Pity the nation that acclaims the bully as hero,
  and that deems the glittering conqueror bountiful.

  Pity a nation that despises a passion in its dream, 
  yet submits in its awakening.

  Pity the nation that raises not its voice 
  save when it walks in a funeral,
  boasts not except among its ruins,
  and will rebel not save when its neck is laid
  between the sword and the block.

  Pity the nation whose statesman is a fox,
  whose philosopher is a juggler,
  and whose art is the art of patching and mimicking.

  Pity the nation that welcomes its new ruler with trumpeting,
  and farewells him with hooting,
  only to welcome another with trumpeting again.

  Pity the nation whose sages are dumb with years
  and whose strong men are yet in the cradle.

  Pity the nation divided into into fragments,
  each fragment deeming itself a nation.
-Gibran Kahlil Gibran (1883-1931)