| [પાછળ] |
પિગ્મેલિયનથી માય ફેર લેડી અને સંતુ રંગીલી સુધીની યાદગાર સફર
‘સંતુ રંગીલી’ નાટક જેના પરથી લખાયું તે મૂળ કૃતિ Pygmalionનો ઈતિહાસ રસપ્રદ છે.
(૨) અનુવાદ થયેલ જર્મન નાટક ભજવાયા પછી મૂળ અંગ્રેજી નાટક પિગ્મેલિયન પહેલી વખત લંડનમાં તા. ૧૧મી એપ્રિલ, ૧૯૧૪ના રોજ ભજવાયું જેમાં કેમ્પબેલે એલાઈઝા ડૂલિટલની ભૂમિકા ભજવી. આ નાટક ભારે આવકાર પામ્યું અને ધડાધડ તેના ૧૧૮ શૉ થયા. ૪૯ વર્ષની પાકટ વયે માત્ર ૧૯ વર્ષની એલાઈઝા તરીકે તેમણે કરેલા અભિનયના ભારે વખાણ થયા. સરિતા જોશીને જેમ સંતુ રંગીલી તરીકે પુષ્કળ લોકચાહના મળી હતી તેમ કેમ્પબેલને પણ એલાઈઝા તરીકે ભારે લોકપ્રિયતા મળી. બર્નાર્ડ શૉ નાટકના રિહર્સલમાં હંમેશ હાજર રહેતા અને તેમાં વારંવાર ઉગ્ર વિખવાદ થતા હતા. ઓછામાં ઓછું ત્રણ વખત તો બર્નાર્ડ શૉએ ગુસ્સામાં ને ગુસ્સામાં નાટક છોડી દીધું હોવાનું નોંધાયું છે પણ દરેક વખતે તેમને મનાવી લેવામાં આવતા હતા. લંડન પછી ન્યૂયોર્કમાં આ અંગ્રેજી નાટક તા. ૧૨મી ઓક્ટોબર, ૧૯૧૪થી નિયમિત રજૂઆત પામ્યું.
‘પીટ્યા બધા ગામલોકો કહે છે મને સંતુ સંગીલી !
મારું નામ પાડ્યું છે સંતુ રંગીલી’ !
ફિલ્મમાં સંતુનું પાત્ર ભજવ્યું હતું ડેઈઝી ઈરાનીએ. આ રીતે જોતાં ‘સંતુ રંગીલી’ નામના સર્જક અવિનાશ વ્યાસ કહેવાય. જો કે જાણકારોના કહેવા પ્રમાણે અવિનાશભાઈને આ પ્રેરણા જૂની રંગભૂમિ પરથી મળી હોય તો નવાઈ નહિ કેમકે દેશી નાટક સમાજનું પ્રભુલાલ દ્વિવેદી લિખિત એક નાટક ‘અજયધારા’ ૧૯૨૯ની સાલમાં ભાંગવાડીમાં રજૂ થયું હતું. આ નાટકના પ્રહસન વિભાગમાં સંતુ અને ટીડો એમ બે પાત્રો આવતા હતા. એટલું જ નહિ પણ સંતુનું પાત્ર ‘આ ગામમાં સ્યેં રહેવાય રે, મારું નામ પાડ્યું છે સંતુ રંગીલી’ એવું એક ગીત પણ રજૂ કરતું હતું. વિનયકાન્ત પ્રભુલાલ દ્વિવેદી લિખિત પુસ્તક ‘મીઠા ઊજાગરા’ (પ્રકાશકઃ એન.એમ. ત્રિપાઠી, પૃષ્ઠ ૪૨-૪૩) પર આ વાતનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
એવું મનાય છે કે પ્રવીણ જોશીને આ સંતુ રંગીલી નામ ઘણું ગમી ગયું અને તેમણે મધુરાયને My Fair Ladyનો ગુજરાતી અવતાર લખવાનું અને તેના મુખ્ય પાત્રનું નામ સંતુ રંગીલી રાખવાનું કહ્યું. મધુરાયના ‘સંતુ રંગીલી’ નાટકને જોઈને પુ.લ. દેશપાંડેએ મરાઠીમાં ‘તી ફૂલરાણી’ નામની સુંદર સંગીત નાટિકાનું ૧૯૭૫માં સર્જન કર્યું અને તેના પણ આશરે ૭૫૦ શૉ ભજવાયા. ૧૯૭૬માં ગુજરાતી ભાષામાં ‘સંતુ રંગીલી’ ફિલ્મ પણ બની પરંતુ તે નાટક જેટલી પ્રેક્ષકોની માનીતી બની શકી નહિ. આ ફિલ્મ સાથે મધુરાય કોઈ પ્રકારે સંકળાયેલા ન હતા. ૨૦૧૩માં ‘સંતુ રંગીલી’ નાટક નવા કલાકારો સાથે ફરી રજૂ થયું હતું પરંતુ જેમણે પ્રવીણ જોશી અને સરિતા જોશીના અભિનયવાળું નાટક જોયું છે તે તેને કદી ભૂલી શકે એવું જણાતું નથી.
(૨) અનુવાદ થયેલ જર્મન નાટક ભજવાયા પછી મૂળ અંગ્રેજી નાટક પિગ્મેલિયન પહેલી વખત લંડનમાં તા. ૧૧મી એપ્રિલ, ૧૯૧૪ના રોજ ભજવાયું જેમાં કેમ્પબેલે એલાઈઝા ડૂલિટલની ભૂમિકા ભજવી. આ નાટક ભારે આવકાર પામ્યું અને ધડાધડ તેના ૧૧૮ શૉ થયા. ૪૯ વર્ષની પાકટ વયે માત્ર ૧૯ વર્ષની એલાઈઝા તરીકે તેમણે કરેલા અભિનયના ભારે વખાણ થયા. સરિતા જોશીને જેમ સંતુ રંગીલી તરીકે પુષ્કળ લોકચાહના મળી હતી તેમ કેમ્પબેલને પણ એલાઈઝા તરીકે ભારે લોકપ્રિયતા મળી. બર્નાર્ડ શૉ નાટકના રિહર્સલમાં હંમેશ હાજર રહેતા અને તેમાં વારંવાર ઉગ્ર વિખવાદ થતા હતા. ઓછામાં ઓછું ત્રણ વખત તો બર્નાર્ડ શૉએ ગુસ્સામાં ને ગુસ્સામાં નાટક છોડી દીધું હોવાનું નોંધાયું છે પણ દરેક વખતે તેમને મનાવી લેવામાં આવતા હતા. લંડન પછી ન્યૂયોર્કમાં આ અંગ્રેજી નાટક તા. ૧૨મી ઓક્ટોબર, ૧૯૧૪થી નિયમિત રજૂઆત પામ્યું.
૧૯૧૪માં ફૂલવાળી બનેલા કેમ્પબેલ
૧૯૧૪માં હપ્તાવાર પ્રકાશન
‘માત્ર પુખ્ત વયના માટે’નું સેન્સર પ્રમાણપત્ર
૧૯૪૫માં પિગ્મેલિયન નાટકનું પુનરાગમન
માય ફેર લેડી નાટકમાં જૂલી અને રેક્સ હેરિસન
૧૯૬૪માં બનેલી સફળ ફિલ્મ
‘પીટ્યા બધા ગામલોકો કહે છે મને સંતુ સંગીલી !
મારું નામ પાડ્યું છે સંતુ રંગીલી’ !
ફિલ્મમાં સંતુનું પાત્ર ભજવ્યું હતું ડેઈઝી ઈરાનીએ. આ રીતે જોતાં ‘સંતુ રંગીલી’ નામના સર્જક અવિનાશ વ્યાસ કહેવાય. જો કે જાણકારોના કહેવા પ્રમાણે અવિનાશભાઈને આ પ્રેરણા જૂની રંગભૂમિ પરથી મળી હોય તો નવાઈ નહિ કેમકે દેશી નાટક સમાજનું પ્રભુલાલ દ્વિવેદી લિખિત એક નાટક ‘અજયધારા’ ૧૯૨૯ની સાલમાં ભાંગવાડીમાં રજૂ થયું હતું. આ નાટકના પ્રહસન વિભાગમાં સંતુ અને ટીડો એમ બે પાત્રો આવતા હતા. એટલું જ નહિ પણ સંતુનું પાત્ર ‘આ ગામમાં સ્યેં રહેવાય રે, મારું નામ પાડ્યું છે સંતુ રંગીલી’ એવું એક ગીત પણ રજૂ કરતું હતું. વિનયકાન્ત પ્રભુલાલ દ્વિવેદી લિખિત પુસ્તક ‘મીઠા ઊજાગરા’ (પ્રકાશકઃ એન.એમ. ત્રિપાઠી, પૃષ્ઠ ૪૨-૪૩) પર આ વાતનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
એવું મનાય છે કે પ્રવીણ જોશીને આ સંતુ રંગીલી નામ ઘણું ગમી ગયું અને તેમણે મધુરાયને My Fair Ladyનો ગુજરાતી અવતાર લખવાનું અને તેના મુખ્ય પાત્રનું નામ સંતુ રંગીલી રાખવાનું કહ્યું. મધુરાયના ‘સંતુ રંગીલી’ નાટકને જોઈને પુ.લ. દેશપાંડેએ મરાઠીમાં ‘તી ફૂલરાણી’ નામની સુંદર સંગીત નાટિકાનું ૧૯૭૫માં સર્જન કર્યું અને તેના પણ આશરે ૭૫૦ શૉ ભજવાયા. ૧૯૭૬માં ગુજરાતી ભાષામાં ‘સંતુ રંગીલી’ ફિલ્મ પણ બની પરંતુ તે નાટક જેટલી પ્રેક્ષકોની માનીતી બની શકી નહિ. આ ફિલ્મ સાથે મધુરાય કોઈ પ્રકારે સંકળાયેલા ન હતા. ૨૦૧૩માં ‘સંતુ રંગીલી’ નાટક નવા કલાકારો સાથે ફરી રજૂ થયું હતું પરંતુ જેમણે પ્રવીણ જોશી અને સરિતા જોશીના અભિનયવાળું નાટક જોયું છે તે તેને કદી ભૂલી શકે એવું જણાતું નથી.
૧૯૭૩ની મધુરાયની ‘સંતુ રંગીલી’
|
Why can't a woman be more like a man? Henry Higgins: Women are irrational That's all there is to that Their heads are full of Cotton, hay and rags They're nothing but exasperating Irritating, vacillating, calculating Agitating, maddening And infuriating hags Yes, why can't a woman be more like a man? Men are so honest, so thoroughly square Eternally noble, historically fair Who, when you win Will always give your back a pat. Why can't a woman be like that? Why does every one do What the others do? Can't a woman learn to use her head? Why do they do everything Their mothers do? Why don't they grow up Well, like their father instead? Why can't a woman take after a man? Men are so pleasant, so easy to please Whenever you're with them You're always at ease Would you be slighted If I didn't speak for hours? (PICKERING. Of couse not.) Would you be livid If I had a drink or two? (PICKERING. Nonsense!) Would you be wounded If I never sent you flowers? (PICKERING. Never!) Well, why can't a woman be like you? One man in a million may shout a bit Now and then There's one with slight defects One perhaps whose truthfulness you doubt a bit But by and large We are a marvelous sex Why can't a woman take after a man? Cause men are so friendly Good-natured and kind A better companion you never will find If I were hours late for dinner would you bellow? (PICKERING. Of couse not.) If I forgot your silly birthday Would you fuss? (PICKERING. Nonsense!) Would you complain If I took another fellow? (PICKERING. Never.) Well, why can't a woman be like us? ક્લીક કરો અને સાંભળોઃ |
| I'm An Ordinary Man
Henry Higgins: I find the moment I let a woman Make friends with me She becomes jealous, exacting Suspicious and damned nuisance. And the moment I make friends with A woman I become selfish and tyrannical. I'm an ordinary man, Who desires nothing more Than an ordinary chance To live exactly as he likes And do precisely what he wants. An average man am I Of no eccentric whim Who likes to live his life Free of strife Doing whatever he thinks is best, for him, Oh... just an ordinary man. But, let a woman in your life And your serenity is through She'll redecorate your home From the cellar to the dome Then go on to the enthralling fun Of overhauling you! Let a woman in your life And you're up against the wall Make a plan and you will find She has something else in mind So rather than do either You do something else That neither likes at all! You want to talk of Keats and Milton She only wants to talk of love You go to see a play or ballet And spend it searching for her glove Let a woman in your life And you invite eternal strife Let them buy their wedding bands For those anxious little hands I'd be equally as willing For a dentist to be drilling Than to ever let a woman in my life! I'm a very gentle man, Even tempered and good natured Whom you never hear complain Who has the milk of human kindness By the quart in every vein, A patient man am I Down to my fingertips, The sort who never could Ever would Let an insulting remark escape his lips Very gentle man... But, Let a woman in your life, and patience hasn't got a chance, She will beg you for advice Your reply will be concise, And she will listen very nicely and Then go out and do precisely What she wants!!! You are a man of grace and polish Who never spoke above a hush Now all at once you're using language That would make a sailor blush, Let a woman in your life, and you're plunging in a knife, Let the others of my sex Tie the knot around their necks I prefer a new edition Of the Spanish Inquisition Than to ever let a woman in my life I'm a quiet living man, Who prefers to spend the evening In the silence of his room Who likes an atmosphere as restful As an undiscovered tomb, A pensive man am I Of philosophical joys Who likes to meditate, contemplate, Free from humanities mad, inhuman noise, Quiet living man.... But, let a woman in your life And your sabbatical is through In a line that never ends Comes an army of her friends, Come to jabber and to chatter And to tell her What the matter is with you! She'll have a booming, boisterous family Who will descend on you en mass She'll have a large, Wagnarian mother With a voice that shatters glass! Let a woman in your life, Let a woman in your life, Let a woman in your life I shall never let a woman in my life. ક્લીક કરો અને સાંભળોઃ |
| [પાછળ] [ટોચ] |